Praca z dziećmi i młodzieżą to zupełnie coś innego niż prowadzenie dorosłych piłkarzy. W zależności od tego, z jaką grupą pracują, szkoleniowcy mają przed sobą inne cele i zadania. W poniższym tekście przedstawiamy 7 priorytetowych aspektów, które powinni rozwijać w sobie trenerzy, specjalizujący się w prowadzeniu zawodników i zawodniczek dopiero dążących do profesjonalnej kariery.
1. Organizacja
Wchodząc do jakiegokolwiek zawodu, należy pamiętać o dobrej organizacji swojej pracy. Podobnie jest w przypadku trenerów, którym bez odpowiedniej organizacji niezwykle trudno będzie przeprowadzić proces szkolenia wśród dzieci i młodzieży. Trener powinien zacząć od opracowania planu swojej pracy, wyznaczyć cele i dążyć do ich realizacji zgodnie z obraną drogą. Podobnie powinno to wyglądać również na murawie. Pojawienie się na treningu z odpowiednim wyprzedzeniem pozwoli zorganizować go w taki sposób, aby podczas trwania jednostki zachować chociażby odpowiednią intensywność.
2. Wzór do naśladowania
Trenerzy grup młodzieżowych, szczególnie w najmłodszych zespołach, często są postrzegani przez zawodników jako autorytety. Ile to już razy słyszeliśmy od rodziców: „Trenerze, proszę powiedzieć coś mojemu dziecku. Ono słucha tylko pana/pani”? Dzieci widzą w swoich szkoleniowcach kogoś naprawdę ważnego. Należy mieć tego świadomość i odpowiednio tym faktem zarządzać. Jako trenerzy powinniśmy świecić naszym podopiecznym przykładem – tak na boisku, jak i poza nim. Bądźmy wzorem do naśladowania i uczmy zawodników nie tylko odpowiedniego przyjęcia czy podania piłki, ale też ważnych życiowych wartości: szacunku, uczciwości i pracowitości.
3. Zaufanie
Dzieci i ich rodzice muszą darzyć trenera prowadzącego zaufaniem, które buduje się od samego początku pracy z daną grupą treningową. Trener nie może spóźniać się na zajęcia, być nieprzygotowanym do treningu czy nie angażować się w niego, ponieważ szybko zauważą to zarówno zawodnicy, jak i rodzice. Bardzo często nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak dużo niuansów dostrzegają jedni i drudzy. Zaufanie buduje się powoli, a stracić można je w sekundę. Postępujmy odpowiedzialnie, a do tego sprawiedliwie oceniajmy poczynania naszych podopiecznych. Jednym z największych błędów prowadzących do utraty zaufania w zespole jest faworyzowanie poszczególnych zawodników.
4. Pozytywna komunikacja
Podczas treningu z dziećmi i młodzieżą ważne jest umiejętne podejście do zawodników. Takie, które pozwoli zachęcić ich do danego środka treningowego czy gry. Trener powinien potrafić pozytywnie komunikować się ze swoimi podopiecznymi. W jego przekazie ważne są uśmiech i pozytywna energia. To naprawdę niewiele, a pomoże zaciekawić, pobudzić i zmotywować do pracy zawodników.
Treść zadania powinna być przekazana w jasny dla wszystkich uczestników sposób. W tym celu należy pokazać prawidłowe wykonanie danego ćwiczenia wraz z objaśnieniem. Pamiętajmy też, że każdy z zawodników jest inny i inaczej odbiera komunikaty, dlatego należy zwrócić uwagę na indywidualne podejście do każdego.
5. Podstawowe zasady
Nauczanie zasad obowiązujących przed, w trakcie i po treningu to jedno z pierwszych zadań trenera. Zawodnicy muszą poznać swoje „prawa i obowiązki” już na inauguracyjnych zajęciach, a w kolejnych regularnie je sobie przypominać.
Stworzenie takiego regulaminu to dla zawodników nauka dyscypliny, a dla trenera udogodnienie w pracy. Zawodnicy znający zasady i przestrzegający ich nie pozwolą sobie na wejście na głowę szkoleniowca.
6. Świadomość
Każdy z trenerów grup młodzieżowych powinien być świadomy stojących przed nim celów. Celem nadrzędnym trenera dzieci i młodzieży nie jest zwycięstwo w danym meczu czy wygranie turnieju. Głównym celem szkolenia powinno być optymalne wyszkolenie zawodnika. To on jest w tym wszystkim najważniejszy. Trener powinien natomiast robić wszystko, aby jak najlepiej go rozwijać i zmaksymalizować jego szanse na osiągnięcie sukcesu, jakim będzie wejście na poziom profesjonalny.
7. Prozdrowotność
Tylko nieliczni spośród naszych podopiecznych zostaną w przyszłości zawodowymi piłkarzami. Część będzie z kolei grała rekreacyjnie w niższych ligach piłkarskich lub na orlikach. Istotnym jest, by prowadzący zajęcia dla dzieci i młodzieży trener pamiętał o zasadzie prozdrowotnej. Dla najmłodszych trening ma być zabawą – aktywną, która pomoże im przy okazji dbać o kondycję i sprawność fizyczną. Mówmy o tym naszym podopiecznym, uświadamiajmy ich. Zwracajmy im także uwagę na kwestię odpowiedniego odżywiania.
Kluczowe w pracy trenera powinno być zarażanie dzieci miłością do aktywności fizycznej. Jedną z form promocji sportu wśród najmłodszych jest udział w turniejach dziecięcych, podczas których podopieczni mogą nie tylko sprawdzić swoje umiejętności, ale również nawiązać długoletnie znajomości czy wygrać wspaniałe nagrody. Jedną z inicjatyw, którą od 2000 r. realizuje Polski Związek Piłki Nożnej, jest największy w Europie turniej piłkarski dla dzieci, Puchar Tymbarku. Od wielu lat rozgrywki obejmowane są patronatem Ministra Sportu i Turystyki. Co więcej, XXIV edycja turnieju była współfinansowana ze środków Ministerstwa Sportu i Turystyki.
Zapisy do tegorocznej XXV edycji Pucharu Tymbarku trwają do 31 stycznia 2025 r. W turnieju mogą wziąć udział drużyny przedszkolne i szkolne dziewcząt i chłopców z całej Polski w trzech kategoriach wiekowych: U-8 (roczniki 2017 i 2018), U-10 (roczniki 2015 i 2016) oraz U-12 (roczniki 2013 i 2014). Zgłoszenia mogą dokonać nauczyciele (np. edukacji wczesnoszkolnej, przedszkolnej, wychowania fizycznego), trenerzy oraz opiekunowie (np. rodzice za zgodą dyrektora szkoły), wypełniając formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie: www.laczynaspilka.pl/puchartymbarku.
Materiał edukacyjny przygotowany przez Polski Związek Piłki Nożnej, w ramach współpracy przy programie Aktywna Szkoła realizowanym przez Fundację Orły Sportu. Program jest finansowany ze środków budżetu państwa, których dysponentem jest Minister Sportu i Turystyki.